Rusiyeniñ Ukrayinağa qarşı tam kölemli cenki vaqtında ilhaq etilgen Qırımda insanlarnıñ cenkke qarşı ya da Ukrayina tarafdarı olğanları içün taqip etüvi quvetleşti. Arbiy areketler ne qadar çoq devam etse, Qırım yarımadasında bu kibi taqiplerniñ daa çoq adisesi peyda ola. Ne olğanını Qırım.Aqiqatnıñ materialında tarif etemiz.
Qırımdaki mahkemede bulunmaq içün sebep Rusiye akimiyetiniñ siyasetinen farqlı olğan er şey ola bile — içtimaiy ağlardaki yazılar, tış körüniş ya da laflar. Sıq-sıq yarımadada ukrayin timsalleri ya da sarı ve mavı renkler içün taqip eteler.
Aq qorçalayıcılar böyle adiselerni fikir serbestliginiñ bozuluvı dep adlandıra. Çeçek ayı ve quralayda Qırımnıñ bu ameliyatı yañı örneklernen toldı.
İçtimaiy ağda fotoresim içün apiske alınuv
Quralaynı başında Rusiye İç işler nazirliginiñ Qırım bölüginiñ Ekstremizm ile küreş merkeziniñ hadimleri Simeiz sakini Denis Sassnı yaqaladı.
Onı "Vkontakte" içtimaiy ağında ukrayin timsallerini tarqatqanında ve Ukrayina Silâlı quvetlerine qol tutqanında qabaatladılar, dep bildire Rusiye mahsus hızmetlerine cenkke qarşı ya da Ukrayina tarafdarı olğan qırımlılarnı taqip etmege yardım etken Kefeli bloger Aleksandr Talipovnıñ "Krımskiy Smersh" Telegram-kanalı.
Denis Sassqa qarşı Rusiye Federatsiyası Memuriy cinayetler kodeksiniñ 20.3 maddesine istinaden memuriy uquq bozuluvı aqqında protokol tizildi (nasist timsallerini numayış etüv).
Rusiye nezaretindeki Aqmescitniñ Kiyev rayon mahkemesi Denis Sassnıñ işini baqtı ve onı Rusiye Federatsiyasınıñ Memuriy cinayetler kodeksiniñ 20.3 maddesiniñ 1-inci qısmı boyunca qabaatlı tanıdı (propaganda ya da natsist atributlarınıñ açıq numayış etilmesi).
Mahkeme Denis Sassuğa eki künge memuriy tevqif cezasını berdi.
Bu dava boyunca onıñ açıq mevamı belli degil. Qırım.Aqiqat Denis Sass ya da onıñ temsilcisi bunı aytmağa istese, onı derc etmege azır.
Denis Sass Qırımdaki Rusiye quvetçileriniñ közüne evel de tüşken edi. Oña 2023 senesi Rusiye Federatsiyasında kerekli vesiqalarsız yaşağanı içün para cezası berilgen edi. O, Ukrayinanıñ qıtaiy qısmından, Qırımda 2013 senesinden berli miras olaraq alğan dairesinde yaşay.
Qırımda Ukrayina timsalleri, ukrayin yırları ve şiarları numayış etilgen insanlarnı taqip etüv devam ete, dep bildire Qırım aq qorçalayıcı gruppası.
Yasaq renkler
Çeçek ayınıñ soñunda Sovet rayonınıñ Urojaynoye köyünde Rusiye quvetçileri eviniñ qorasını sarı qırımtatar tamğası ile mavı tüske boyalap, qırımtatar ve ukrayin tillerinde soqaqnıñ adını yazğan levhanı yaptırğan yerli sakinni tuttı.
"Krımskiy Snmersh" bunıñ aqqında öz Telegram kanalında haber etti, soñradan ise ev saibiniñ video afu soramasını ve mavı tüske boyalanğan qoranıñ fotoresimini derc etti.
Evniñ saibi yerli sakin İbraim Osmanov ola. O, qırımtatar milliy areketiniñ vekili, Urojaynoye meclisiniñ sabıq reisi ve qırımtatar halqınıñ regional meclisiniñ sabıq vekili olaraq belli.
2017 senesi bu evde Rusiye quvetçileri tintüv keçirip, İbraim Osmanovnıñ oğlu Rustem Osmanovnı yaqalağan, soñra da yibergen ediler.
"Medeniy cemiyette qabul etilgen milliy timsallerge tolerant munasebet yerine, Rusiye propaganda maşinası daa bir kere qorquzuv ve cemaat basqısına muracaat etti. Basqı altında İbraim Osmanov öz areketini "avtomatik" dep adlandırdı ve yarımada işğaline qoltutuv laflarını bile seslendirdi, "insanlar bu (sarı ve mavı) renklerden qorqalar" dep qoştı. Böyle "afu soravlar" tek bir vaqia degil, yarımadada Rusiye quvetçileriniñ sistematik siyasetiniñ bir qısmıdır. Ukrayinağa ve Ukrayina Silâlı quvetlerine sadıq olğanından şübheli sayılğan insanlarnı tutıp alalar, işkence eteler, sorğuğa çekeler, ruhiy ceetten sıqıştıralar, soñra ise kamerağa uydurılğan cinayetlerinde tövbe etmege mecbur eteler", — dep bildire Qırımtatar resurs merkezi.
Bu qorquzuv ve basqılar, Rusiye Qırımda insan aqlarını boza ve söz serbestliginiñ bozuluvına yol bermey, dep tasdıqlay teşkilât.
"Qırımtatarlar ve ukrayinler Qırımda zayıflar"
İşğal etilgen Qırım Rusiye akimiyetiniñ nezareti altında eñ repressiv regionlardan biridir, dep aytıla "OVD-İnfo" Rusiye aq qorçalayıcı leyhasınıñ maruzasında. Teşkilâtta qayd etkenlerine köre, Qırım yarımadası, 100 biñ ealige siyasiy sebeplerden açılğan dava ve tutulğanlarnıñ sayısına köre, birinci yerde buluna.
Qırımtatarlar ve ukrayinler Qırımda Rusiye repressiv apparatı ögünde eñ zayıflar, dep defalarca bildirgen edi Ukrayina aq qorçalayıcıları, ekspertleri ve halqara qurulışlar.
2024 senesi Gaagadaki BMT Halqara mahkemesi Ukrayinanıñ Rusiyege qarşı davasını baqıp çıqıp, Rusiye Qırımdaki etnik ukrayinlerniñ aqlarını qorçalap olamağanı içün ırqiy ayırımnıñ bütün şekillerini yoq etüv şartnamesi çerçivesinde öz mecburiyetlerini bozğanını belgiledi.
2024 senesi ilk yaz ayınıñ 25-nde bu mahkeme, "Ukrayina Rusiyege qarşı" devletlerara davasını baqıp, Rusiye Federatsiyası halqara gumanitar uquq qaidelerini ve İnsan aqları ve esas serbestliklerini qoruv şartnamesini bozıp, vaqtınca işğal etilgen Qırım ve Aqyar topraqlarına öz qanunlarını esassız olaraq kirsetti, dep qarar çıqardı.
Rusiye akimiyeti, memleketi "Mütenasip şekilde Avropa insan aqları mahkemesiniñ qararını tanımay ve eda etmeycek", dep bildirdi.
Halqara toplulıqta, Rusiye Federatsiyasınıñ Ukrayinağa basıp kirmemesinden evel de, qırımtatarlar ve ukrayinlerniñ Qırımda pek zarar körgenleri aqqında bildire edi.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
